Reykjavík

Það er blíða í Reykjavík í dag, en þar er ég staddur í læknisferð.  Ég er í svokallaðri hugrænni atferlismeðferð (HAM) hjá geðlækninum mínum og mun mæta til hans alla miðvikudaga næstu 10 - 15 vikurnar a.m.k.  Þetta er mjög jákvætt og lofar bara góðu.  Kostar að vísu töluverð ferðalög og fjarvistir frá fjölskyldu og vinnu, en heilsan er mikilvægari en flest annað því án hennar gerir maður ekki mikið.  Ég er því mjög ánægður með að vera kominn í þetta ferli og á ekki von á öðru en að það skili miklum og góðum árangri. 

Stóru steinarnir fyrst!

Eins og fram hefur komið hér á þessu bloggi hafa mín geðrænu vandamál verið greind sem geðhvörf 2.  Í stuttu máli lýsir þetta sér þannig að geðslag sveiflast upp og niður þannig að ég upplifi þunglyndi og örlyndi til skiptis.  Munurinn á geðhvörfum og geðhvörfum 2 er fyrst og fremst sá að örlyndið er ekki eins sterkt og afgerandi hjá þeim sem eru með geðhvörf 2.  Ég hafði t.d. ekki áttað mig á því að ég ætti það til að fara í örlyndisástand fyrr en ég fór til geðlæknisins og hann gerði þessa greiningu.  Ég reyndi m.a.s. að þræta fyrir þetta í fyrstu en svo kom þetta auðvitað allt heim og saman við líðan mína og hegðun til margra ára.

Þegar ég er í örlyndisástandi eru hlutirnir yfirleitt mjög einfaldir og þægilegir.  Allt virðist mögulegt og lífið býður ekki upp á neitt nema stórkostleg tækifæri.  Í svona ástandi er "já" eina svarið sem kemur til greina við nánast öllu sem býðst en skynsemin er oft víðs fjarri.  Örlyndið er nefnilega eins og góður sólskinsdagur sem varir ekki að eilífu og oft á tíðum fylgir rigningarsuddi og rok í kjölfarið.  Þá vill það oft verða svo að maður fær öll "já-in" í bakið og situr uppi með alltof mikið af allskonar verkefnum sem valda manni miklum kvíða og áhyggjum.

Þessa dagana er ég að velta mikið fyrir mér forgangsröðun í lífinu almennt.  Ég held að það sé gríðarlega mikilvægt fyrir alla að hafa forgangsröðina á hreinu, sérstaklega ef menn eiga það til að finna fyrir kvíða, þunglyndi eða slíkum kvillum.  Í því sambandi má benda á sjötta geðroðið sem hljóðar á þessa leið: "Flæktu ekki líf þitt að óþörfu".  Það að hafa forgangsröðunina á hreinu auðveldar manni líka að segja já og nei á réttum augnablikum.

Ég heyrði góða dæmisögu um daginn sem fjallar um forgangsröðun.  Sagan er þannig að ef þú ert með stóra tunnu og setur fullt af stórum steinum í hana, er hún þá full?  Flestir svara sennilega: "Nei, það er fullt af glufum milli steinanna".  Það er einmitt málið, það má setja fullt af minni steinum í glufurnar á milli stóru steinanna.  En þegar búið er að því, er tunnan þá full?  Nei, það eru ennþá glufur á milli steinanna sem má t.d. fylla upp með sandi.  En þegar sandurinn er kominn í tunnuna, er hún þá full?  Nei það er enn pláss sem á fylla upp með vatni.  Þegar það er búið getum við sennilega verið sammála um að tunnan sé loksins full.  En hvað hefði gerst ef við hefðum sett sandinn og vatnið fyrst í tunnuna?  Þá hefðu stóru steinarnir ekki komist fyrir í tunnunni!

Að lokum við ég þakka þeim sem hafa gert athugasemdir við undanfarnar bloggfærslur, haldið því áfram, það er gaman að heyra frá ykkur.

Skápurinn

Ég ætla aðeins að bæta við pælingarnar með að "koma út úr skápnum" sérstaklega í ljósi athugasemdarinnar frá Skúla við síðustu færslu.  Þetta er afar góð athugasemd og ég er búinn að hugsa mikið um hana.  Ég hef samt komist að því að hún er ekki alveg rétt því ég held að skápurinn geti BARA verið læstur innanfrá.  Hann er aldrei læstur utanfrá en við HÖLDUM kannski að hann sé það og að við getum ekki opnað hann þess vegna.  En ástæðan fyrir því að við eigum kannski erfitt með að opna hann er að við erum svo hrædd við það sem bíður okkar fyrir utan skápinn og höldum honum því vel læstum INNANFRÁ.  Þessa hræðslu þarf að yfirvinna og opna síðan skápinn og stíga stoltur út tilbúinn að takast á við hvaðeina sem bíður fyrir utan.  Ég veit mæta vel að þetta er erfitt skref og það er sennilega ekki rétt að taka það nema að maður sé 100% tilbúinn til þess.  En eins og ég hef sagt í fyrri bloggfærslum er það mín reynsla að þetta er farsælt skref, fyrst og fremst fyrir mann sjálfan.

Fordómar

Ég vil byrja á að þakka öllum sem hafa gert athugasemdir við síðustu færslu.  Ég skal fúslega viðurkenna að færslan sú var erfið í fæðingu og ég fékk marga bakþanka með hana, en ef marka má athugasemdir og kveðjur þá gerði ég rétt og held því áfram bloggi um geðheilsu mína í þeirri von að í því geti falist einhver fræðsla og hugsanlega hjálp fyrir þá sem eru í svipuðum sporum.

Í síðustu færslu minntist ég á fordóma gagnvart geðsjúkdómum og þeim sem kljást við þá.  Samkvæmt Orðabók Menningarsjóðs merkir orðið fordómur, hleypidómur eða ógrundaður dómur.  Með öðrum orðum er fordómur byggður á fávísi og þekkingarleysi og það er að sjálfsögðu alltaf tilfellið með fordóma af öllu tagi að fólk er að dæma eittvað án þess að hafa til þess nægar forsendur. 

Í þeim hugrænu pælingum sem ég hef verið í undanfarið hefur hugtakið eigin fordómar komið nokkrum sinnum fyrir.  Þetta hugtak er þá notað yfir hræðslu og ótta, þeirra sem kljást við geðsjúkdóma, við að viðurkenna veikindi sín.  Fólk er þá mikið að velta því fyrir sér hvað öðrum muni finnast og jafnvel að ákveða það fyrirfram að það muni mæta fordómum.  Þessir eigin fordómar eru síst skárri en hinir "hefðbundnu" fordómar því það getur verið gríðarlega erfitt skref að viðurkenna veikleika sína og ekki síður fyrir sjálfum sér en öðrum. 

Mín reynsla er hinsvegar sú að það er nauðsynlegt skref í bataferlinu og í raun grundvöllurinn fyrir því að það geti hafist.  Í mínu tilfelli byrjaði þetta á því að ég áttaði mig á vandanum og viðurkenndi hann fyrir sjálfum sér.  Næsta skref var að leita til læknis til að reyna að fá einhvern bata og fræðast um vandann.  Þriðja skrefið í þessu ferli var svo kannski að ræða þetta við einstaka aðila og koma þannig með annan fótinn "út úr skápnum".  Ég minnist þess nú að mér leið alltaf vel eftir að hafa fengið tækifæri til að ræða þessi mál við einhvern og það var ákveðinn léttir fólginn í því.  Áðurnefndar hugrænar pælingar hafa síðan leitt til fjórða skrefsins; að komið allur "út úr skápnum" og mér finnst það vera ákveðin frelsun og heilmikill léttir.

Ég hef sjálfur aldrei upplifað fordóma í minn garð nema þá ef vera skildi hjá sjálfum mér á sínum tíma.  Allir sem ég hef rætt þessi mál við hafa sýnt þeim skilning og taka yfirleitt ofan fyrir mér fyrir að leggja öll spilin á borðið, eins og sjá má t.d. á athugasemdum fyrir síðustu færslu.  Ég veit að það getur verið erfitt að taka þessi skref út úr skápnum og hver og einn verður að gera það á sínum forsendum.  Ég get samt ekki mælt með öðru en að fólk geri það fyrr eða síðar á einhvern hátt því í því felst, eins og áður segir, mikill léttir og frelsun.

Ég læt þessu hér með lokið að sinni en vonast til að fá fleiri athugasemdir frá þeim sem þetta lesa.  Það er gríðarlega gott að heyra álit fólks á þessum málum.

Geðveikt

Fordómar gagnvart geðsjúkum og geðsjúkdómum eru töluverðir í samfélaginu.  Með opnari umræðu og meiri fræðslu má með tímanum minnka þessa fordóma.  Ég hef ákveðið að leggja mitt lóð á vogarskálarnar og segja mína reynslusögu af þessum málum hér á bloggsíðu minni í von um að það hjálpi einhverjum sem eru í svipaðir stöðu og ég, og einnig að það fræði einhverja um þessi mál og minnki þannig fordóma.

Í þessari færslu ætla ég að fara gróflega yfir sögu míns geðsjúkdóms og svo er stefnan að blogga annað slagið um ýmsar pælingar og leiðir sem hafa hjálpað mér að lifa með honum, reynslu mína af heilbrigðiskerfinu o.fl.

Sagan en nokkuð löng en í sjálfu sér tíðindalítil framanaf.  Hún hefst árið 1995 eða þar um bil þegar ég leitaði í fyrsta skipti til heimilislæknis með vandamál sem ég var sjálfur búinn að skilgreina sem þunglyndi.  Vandamálið lýsti sér í mikilli depurð og vonleysi, erfiðleikum með svefn, erfiðleikum með skap og fleiri hefðbundnum þunglyndiseinkennum.  Ég hafði fundið fyrir þessum einkennum mjög lengi en ástæðan fyrir því að ég leitaði til læknis á þessum tímapunkti var sú að ég var búinn að stofna fjölskyldu og fannst ómögulegt að leggja þessi ósköp á konuna og barnið (sem annaðhvort var nýfætt eða alveg að fæðast - það liggur ekki alveg ljóst fyrir hvenær þetta var nákvæmlega).  Það er skemmst frá því að segja að heimilislæknirinn komst að sömu niðurstöðu og ég; ég átti við vægt þunglyndi að stríða.  Ég fékk væg þunglyndislyf (Cypramil 20mg) og þóttist finna mikinn mun á líðan minni á nokkrum dögum.

Svo liðu árin eitt af öðru og ég bruddi Cypramil daglega og leit á það sem einfalda lausn á mínum vanda.  Ég átti góð og slæm tímabil til skiptis og taldi mér trú um að það væri bara eðlilegt.  Tók bara 2 eða 3 töflur þegar dagarnir voru slæmir og sleppti svo jafnvel lyfjunum í nokkra daga á góðum tímabilum.  Ég leit líka annað slagið inn til heimilislæknisins til að spyrja hvort ég ætti bara ég éta þessi lyf endalaust og fékk alltaf þau svör að þetta væru sauðmeinlaus lyf og það væri ekkert að því að éta þau alla ævi.

Haustið 2007 fer síðan að draga verulega til tíðinda í þessari geðveiku sögu.  Pilluátið hafði nefnilega reynst skammgóður vermir og vandamálið hafði stækkað og hlaðist upp innra með mér í gegnum árin.  Þetta haust var mér mjög erfitt á margan hátt og ég ákvað einn góðan veðurdag að leita enn einu sinni til heimilislæknisins.  Ég sagðist ekki vera sáttur við stöðuna og vildi gera eitthvað róttækt í málinu.  Upp úr því fór ég í fyrsta sinn til sálfræðings sem var upphafið að því bataferli sem ég er í í dag.  Fljótlega kynntist ég Hugarafli og því frábæra fólki sem þar er.  Þaðan var mér m.a. vísað til geðlækna og mér bent á ýmsar hugrænar leiðir til bata.

Eins og áður sagði er ég í mjög góðu bataferli í dag.  Ég hef verið greindur með geðhvörf 2 (bipolar disorder 2) sem ég ætla ekki að útskýra frekar í þessum pistli en fyrir þá sem vilja fræðast meira um þetta þá má gera það t.d. hér.  Ég er ennþá á lyfjum en aðallega gengur bataferlið út á hugræna þætti s.s. að takast á við hugsanir og tilfinningar á nýjan hátt.  Ég fer reglulega í viðtöl hjá sálfræðingi, geðlækni og félagsráðgjafa sem er mjög jákvætt og í raun ein af forsendunum fyrir því að ná bata.  Einnig tek ég þátt í sjálfshjálparhóp sem hefur mikil og góð áhrif á bataferlið.

Ég ætla að láta hér staðar numið í bili enda hef ég farið yfir söguna í stuttu máli.  Þeir sem þetta lesa mega vita það að ég er ávalt tilbúinn að ræða þessi mál og ef ég get svarað einhverjum spurningum eða veitt einhver ráð þá er ég meira en tilbúinn til þess.  Ég hvet síðan lesendur til að kommentera og vonast til að geta skrifað meira um þessi mál hér á blogginu von bráðar.